پاسارگاد

شهر باستاني پاسارگاد نخستين پايتخت شاهنشاهي هخامنشي در قلب استان فارس، در دشت رودخانه پُلوار قرار دارد. نام شهر «اردوگاه پارس» دلالت از موقعيت مكاني شهر دارد. شهر توسط كوروش بزرگ (كوروش دوم) در سدهٔ ششم قبل از ميلاد ساخته شد. محوطهٔ اصلي (۱۶۰ هكتار، حدوداً ۲٫۷×۰٫۸ كيلومتر) توسط يك منطقهٔ طبيعي بزرگ احاطه و محافظت شده‌است (حدوداً ۷۱۲۷ هكتار). محوطهٔ اصلي شامل اين بناهاي تاريخي است:

    آرامگاه كورش بزرگ در جنوب؛
    تل تخت (يا «تخت سليمان»؛ سرير پادشاهي سليمان) و استحكامات، واقع بر يك تپه در شمال محوطهٔ اصلي؛
    مجموعهٔ سلطنتي در مركز محوطهٔ اصلي، شامل بقاياي: ساختمان دروازه (دروازه آر)، تالار عمومي (كاخ S)، قصر مسكوني (كاخ P)، و باغ سلطنتي (چهار باغ).
    در منطقهٔ شرق يك بناي كوچك قرار دارد(۱۶×۱۶ متر) كه يك پُل تشخيص داده شده‌است. در شمال مجموعهٔ سلطنتي زندان سليمان قرار دارد، يك برج سنگي، باحدوداً ۱۴ متر ارتفاع. تاريخ ساخت اين بنا مشخص نيست.

محوطهٔ اصلي شامل منطقهٔ حفاري‌شده‌است، اما پايتخت باستاني منطقه‌اي بسيار وسيعتر از اين منطقه بوده و هنوز حفاري نشده‌است. در محوطهٔ حفاظتي اطراف، باقي‌مانده‌هاي ديگري نيز هستند: محدودهٔ مقدس (حدوداً ۵۵۰–۵۳۰ پيش از ميلاد)، و محوطه‌هاي تل نوخودي، تل خاري، تل سه آسياب، دوتلان، كه برخي از اينها متعلق به ماقبل تاريخ هستند، همين‌طور مدرسه يا كاروانسرا (سده ۱۴ ميلادي). در محوطهٔ حفاظتي همچنين پنج روستا وجود دارند كه كشاورزان در آنها ساكنند.